روز بیستو هشتم اسفند ۱۴۰۱در دفتر دایرهالمعارف ایرانشناسی، محل کار و پژوهش پروفسور سیدحسن امین حضور پیدا کردیم و توانستیم با این استاد بزرگ علوم انسانی و اجتماعی، در آستانه سال ۱۴۰۲ نه تنها راجع به گذشته و حال فرهنگ، ادب، حقوق و سیاست ایران بلکه راجع به آینده ایران و جهان گپوگفتی دوستانه و دیداری نوروزی داشته باشیم.
این افتخاری بود تا پروفسور امین در آغاز از متولد شدنش در هفتم آذر سال ۱۳۲۷ در شهر تاریخی سبزوار در خراسان رضوی برایمان بگوید و اینکه از پنج سالکی میخوانده و مینوشته و اولین کتاب خود را در حالی که فقط ۱۶سال داشته با مجوز رسمی وزارت فرهنگ و هنر در سال ۱۳۴۳ چاپ میکند؛ یعنی کتابی به نام «ترانه فرشتگان» که مجموعه اشعار ایشان در ۵۸ سال پیش بوده و با مقدمه دبیر ادبیاتشان دکتر رضا مصطفوی استاد دانشگاه علامهطباطبائی که در آن موقع دبیر ادبیات ایشان بوده به چاپ میرساند.
از پروفسور سیدحسن امین که دانشمندی چندبعدی، پرتوان، پرکار، خدمتگزار و تاثیرگذار است، پرسیدیم نگاهش به سال ۱۴۰۲ چیست؟
امین این چنین پاسخ داد: من به آینده بشر و آینده انسان ایرانی امیدوارم و میدانم که در نهایت سیر آینده مانند هزارهها و سدهها و دهههای گذشته، رو به تکامل، پیشرفت و توسعه دارد. تاریخ تمدن، نشان میدهد که نوع انسان همیشه در مسیر تکامل مادی و معنوی. هفتاد عنوان کتاب و سیصد مقاله ره سپر بوده و این سیر تکامل در دراز مدت همچنان ادامه خواهد یافت.
استاد امین این چهره سرشناس علمی و پژوهشی، به زبانهای فارسی و انگلیسی در زمینههای مختلف حقوق، فلسفه و علوم انسانی بهویژه تاریخ و ادبیات دارند. از افتخارات پروفسور سدحسن امین این است که در سایت رسمی دانشگاه تهران در کنار دکتر الهی قمشهای و دکتر باستانی پاریزی، به عنوان یکی از دانش آموختگان برتر این اولین دانشگاه ایران معرفی شده و نیز دارای دکتری تخصصی حقوق بینالملل از دانشگاه گلاسگو در انگلستان است که بعداز آکسفورد و کمبریج، قدیمیترین دانشگاه انگلیسی زبان جهان است. ایشان در انگلستان در دانشگاه گلاسگو کلدونین با طی همه مدارج دانشگاهی به مرتبه پروفسوری رسیده و در ایران هم در دانشکدههای حقوق و علوم سیاسی دانشگاههای تهران و علامهطباطبایی، تدریس کرده و هماکنون هم در انگلستان در دانشگاه گلاسکو و دیگر دانشگاههای جهان به عنوان استاد راهنما و استاد داور در دورههای دکتری خدمت میکنند و سابقه تدریس و داوری در دانشگاه مطالعات خارجی پکن در چین و دانشگاه گوهاتی هند را نیز داراست.
پروفسور امین فلسفه شرق را نزد استادانی مانند علامه حسنزادهآملی و فلسفه غرب را در انگلستان آموخته و مترجم آثار نیچه به فارسی است.
این فیلسوف ایرانی معاصر در مورد زبان پارسی میگوید که در طی اقامتهایی که در چین داشته است، شاهد بوده که مسلمانان چین اعمال دینی و نماز خود را به پارسی میخوانند؛ چون در فقه پیرو ابو حنیفه میباشند. زبان پارسی دری از زمانی نفوذ دینی یافت که در خراسان بزرگ، سامانیان قرآن و تفسیر طبری را کامل به پارسی دری ترجمه کردند؛ لذا فقه حنفی خواندن نماز به فارسی را جایز میداند.
ابوحنیفه یک از چهار پیشوای مذاهب اربعه فقه اهلسنت و از پیشوایان مذاهب فقهی در جهان اسلام میباشد که تبار ایرانی دارد. زبان شعر و عرفان هم زبان پارسی است، فارسی زبان دوم جهان اسلام در جهان میباشد و یونسکو هم زبان پارسی را به عنوان سومین زبان کلاسیک و زنده جهان قبول دارند.
پروفسور سیدحسن امین ۲۰جلد کتاب به انگلیسی در حقوق بینالملل و حقوق تطبیقی نوشته که در لندن و گلاسکو انگلستان به چاپ رسانده اند.
اولین کتاب انگلیسی ایشان را در سال ۱۹۸۱که ۴۲ سال پیش میشود، در مورد مسایل حقوقی خلیج فارس در لندن چاپ کردهاند.
دومین کتاب انگلیسی ایشان در مورد حفظ محیطزیست و آلودگی دریاها در حقوق بینالملل و خاورمیانه با مقدمه استاد ایشان پروفسور جان گرانت John Grant رییس دانشکده حقوق دانشگاه گلاسگو چهارمین دانشگاه انگلیسی زبان جهان به قدمت ۵۷۰ سال است مینویسند. و باز برگی بر افتخارات یک ایرانی که در جهان میدرخشد، افزوده و این کسی نیست جز پروفسور سدحسن امین بزرگوار که از مفاخر ملی ایران در سطح جهان و مورد احترام همه دانشگاهیان و حقوقدانان و ادیبان ایرانی و غیر ایرانی میباشند.
ایشان شاگردان معروفی را در عرصه حقوق مثل دکتر فریدون و دکتر صلحچی معاونت پژوهشی دانشکده حقوق دانشگاه علامهطباطبائی در دانشگاه گلاسگو کلدونین دارند و استادان بزرگی مانند دکتر سیدحسن امامی در حقوق و علامه حسنزادهآملی در فلسفه داشتهاند و از همکلاسیهایشان در حقوق دکتر هدایت فلسفی از دکتران دانشگاه شهید بهشتی و در فلسفه استاد منوچهر صدوقیسها را نیز برای ما به عنوان دوست بیان داشتند.
امین رکورددار مقدمهنویسی برکتابهای سایر نویسندگان، ادیبان، پژوهشگران، محققان درسطح جهاناند و مقدمه بر ۲۶۰ کتاب به زبانهای مختلف جهان را از خود به ارمغان گذاردهاند.
همچنین ایشان رئیس شورای سیاستگذاری پاسداشت ۳بانوی بزرگ پارسی سرا به نامهای رابعه بلخی و مهستی گنجوی و جهانخاتون شیرازیاند که در سالجاری همایش آنها را برگزار کردند که همزبانان افغانستان، تاجیکستان و آذربایجان و البته ایران … در آن شرکت کردند.
پروفسور سید حسن امین شاهنامه امین را به دنباله شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی با توجه به گذشت هزارسال پس از فردوسی درباره هستی شناسی، اساطیر، تاریخ و فرهنگ ایران بزرگ بر اساس تحقیقات و اکتشافات جدید راجع به ایران باستان در بخش اساطیری، پهلوانی و تاریخی را به عرصه ادبی پیشکش کردهاند که با نام شاهنامه امین باز هم افتخاری بر افتخارات دیگر ایشان افزوده است، چون شاهنامه امین در حقیقت شاهنامه دوم ایران بزرگ فرهنگی است.
در ۱۷ اسفند در فرهنگسرای ملل قیطریه همزمان با برگزاری نمایشگاه خط استادان و هنرمندان خوشنویسی، برای کوششهای فراوان پروفسور سیدحسن امین در زمینه فرهنگ و ادب مراسم تقدیر و تشکری ویژه به عمل آمد که لوح تقدیر بسیار باشکوهی از طرف برگزار کنندگان به ایشان که آثار ایشان به صورت ۷۰ کتاب، ۳۰۰ مقاله و ۳۶۰ مقدمه در ایران و اروپا و آمریکا به چاپ رسیده، تقدیم شد و افتخارات ایران را به گوش همه رساندهاند.
از خوبیهای پروفسور و این دانشمند ایرانی، مناعت طبع و همت بلند و خدمترسانی بسیار بیریای ایشان در قبول مسئولیتهای داوطلبانه اجتماعی و فرهنگی است.
ایشان ریاست هیئت مدیره انجمن هماندیشان ایران فرهنگی، دبیرکلی بنیاد جهانی سبزمنش، ریاست انجمن ادبی ایران و ریاست هیئت اجرایی جبهه ملی سامان ششم را داراست.
استاد ژنتیک پروفسور داریوش فرهود، در کتاب ایران فرهنگی. امین را یک شخصیت جهانی معرفی میکند ولی امین خود را در کنار ایشان در انجمن هم اندیشان میدانند؛ درسی که همگان باید از فروتنی ایشان یاد بگیریم.
پروفسور امین علاوه بر تالیف و تصنیف، در زمینه ترجمه و مخصوصاً ترجمه آثار نیچه فیلسوف آلمانی تبحر کامل و خاصی دارند که مختص خود ایشان میباشد و میتوان از مجلات علمی و فرهنگی معتبر ایرانی در سراسر دنیا مثل کانادا آمریکا و انگلستان و نروژ نام برد که هرکدام بحث و خاطره جالبی از ایشان چاپ و پخش کردهاند که به صورت قسمتبندی نوشته شده و برای همگان قابل بهرهبرداری باشد.
امین در زمینه ادبیات فارسی یادگار حکیمان کهن مثل فردوسی یا گوته در ادبیات آلمانی است که افزون بر جامعیت در علوم آثار ادبی منظوم هم دارند. در مجموعه اشعار ایشان مهمترین اثر، شاهنامه امین است.
قصاید ایشان بینظیر که یکی از آنها با نام کمدی الهی آمین یادآور کمدی الهی دانته و مفصلترین قصیده در تاریخ ادبیات ۱۲۰۰ سال گذشته جهان است.
دیگر اشعارشان بیشتر در حول و محوریت حماسی، سیاسی، اجتماعی و انتقادی و نیز غنایی مثل چهار پاره گل و پروانه است که باید از کتاب دوبیتیهای پیوسته ایشان به عنوان حد فاصل بین شعر کهن و شعر نو نام برد. مواضع ایشان نشاندهنده حمایت از حقوق بشر و حقوق حیوان و احترام به محیطزیست را در یک زمان و یکجا قابل توجه میدانند.
این دانشمند ایرانی برای نوروز و اینکه پاسداشت این جشن همگانی برنامهای باحضور شاعران معاصرکشورهای پارسیزبان ۲۸اسفند در محل انتشارات دایرهالمعارف و پژوهشهای تحقیقی خود ترتیب دادهاند که آن قدر مورد استقبال قرار میگیرد صبح شروع میشود تا در موارد نوروز به بررسی و اشعار زیبای همگان پرداخته شود و حضور استاد بسمالله شریفی هم در این جمع افزون بر مقام والای انسانی پروفسور و ارزشی که به نوروز قایل شدهاند را دارد .
از همکاری و مساعدت پروفسور و مهربانوی بزرگوار در این جمع که ساعاتی طولانی را با رأفت و مهربانی پذیرای مدیران انجمن ادبی کلام ایران بودند, مدیر محترم آقای احمد علیخانی و تهیه کنندگی تارا شهنام بودند کمال تشکر را داشته و از خداوند متعال طول عمر و سرشار از شادی برای پروفسور امین و خانواده محترمشان خواهانیم.
تا بتوانیم خاطرات پروفسور را یکایک به صورت دنباله وار به چاپ به حضور همگان برسانیم .
باشد که از اینفیلسوف و نابغه ایرانی که بدون ریا و با خلوص نیت در کشور خود در عرصه ادبی و فرهنگی و مقالات و مقولات حقوقی و اجتماعی فعالیت میکنند، بیش از پیش بهره ببریم.
باید که قدر مهربانی را بدانیم
قدر گوهری در صدف پژوهش چونان پروفسور امین
نگارنده:
تارا شهنام
مدیریت انجمن ادبی کلام آقای احمد علیخانی
