توسعه پایدار شرط اساسی تأمین زندگی امن

یادداشتی از مسعود رنجبر مدیرعامل شرکت لندتراول: توسعه پایدار شرط اساسی تأمین زندگی امن و پایدار است که به منظور به حداقل رساندن اتلاف منابع، تخریب محیط، و بی‌ثباتی اجتماعی تلاش می‌کند این مفهوم از طرف گزارش برانتلند مطرح شد که به دنبال حل مشکلات اساسی درمورد عدالت، نیازهای اقتصادی جمعیت زاغه‌نشینی و محدودیت‌های اجتماعی و تکنولوژی توان محیطی در رفع نیازهای نسل کنونی و آینده می‌باشد.

توسعه پایدار، توسعه‌ای است که نیازهای نسل کنونی را بدون به مخاطره انداختن توانایی‌های نسل‌های آینده در بر طرف کردن نیازهای‌شان تأمین کند.

توسعه پایدار گردشگری نیازمند صبر، تلاش و تعهد درازمدت دارد که برای دستیابی به توسعه پایدار گردشگری به شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی، نهادی و فرهنگی نیاز است که این شاخص‌ها در ارتباط با یکدیگر بوده و تأثیر متقابلی برهم دارند.

هرچند جامعه جهانی کنونی متوجه این موضوع شده که گردشگری با شتاب باور نکردنی در حال توسعه و فراگیر شدن می‌باشد که آن هم در دنیای امروزی افزایش آگاهی افراد از تأثیرات محیطی، فرهنگی و اقتصادی گردشگری بر مقصدها باعث ایجاد نگاهی پایدار به شکل تئوری و عملی در مدیریت گردشگری شده است.

جامعه‌ی بین‌المللی دردهه ۱۹۶۰میلادی به مسئله‌ی مهم توسعه‌ی پایدار علاقه‌مند شد و نگرانی‌هایی در زمینه‌ی تعادل بین توسعه‌ی اقتصادی و توسعه‌ی اجتماعی مطرح شد.

سازمان ملل در سال ۱۹۸۴میلادی، کمیسیون جهانی محیط و توسعه را تشکیل داد که این کمیسیون بیانیه‌ای با عنوان «آینده مشترک ما»(Our Common Futue)  منتشر کرد که تعریف مشخصی برای توسعه پایدار ارائه کرد: «توسعه‌ای که بتواند نیازهای نسل فعلی را برآورد کند، بدون آن که توانایی نسل‌های آتی را در تأمین نیازهای‌شان به مخاطره اندازد».

جلسات مربوط به توسعه‌ی پایدار در سطح جهانی ادامه داشت تا در نشست سال ۱۹۹۲ در شهر ریودوژانیروی برزیل، «دستورکار ۲۱» به‌عنوان دستورالعملی بین‌المللی برای توسعه پایدار تصویب شد و به امضای رهبران ۱۸۲ کشور جهان رسید.

گردشگری در مفهوم پایداری در برگیرنده تفسیر معنایی خاص خود است. در این میان به وجود آمدن این مفهوم در ادبیات گردشگری حاصل تلاش در دستیابی به توسعه پایدار در تمامی زمینه‌های توسعه است.

به ویژه بعداز اجلاس زمین در در ریودوژانیرو که دولت‌ها را به سمت توسعه‌ای پایدار هدایت کرد که حداقل زیان و لطمه را بر محیط‌زیست وارد کند.

دستور جلسه این اجلاس جهانی در واقع شامل مجموعه‌ای از طرح‌ها عملی مفصل بود که نقش هر کشور در رسیدن به توسعه پایدار بیان می‌کرد. از این‌رو بر مبنای دستور این نشست از سوی سازمان‌های بین‌المللی گردشگری درسطح جهان«دستور جلسه ۲۱ برای گردشگری» منتشر شد که در آن نیاز به رسمیت شناختن نقش گردشگری را در فرایند توسعه مناسب گوشزد می‌کرد.

این دستور جلسه ضرورت طرح عملی برای سازمان‌های گردشگری را در راستای به عمل در آوردن اصول گردشگری پایدار را پیش می‌کشید. به دنبال این روند اولین کنفرانس جهانی گردشگری پایدار در سال ۱۹۹۵ در مادرید برگزار شد.

هرچند که کمیسیون جهانی محیط و توسعه در سال ۱۹۸۴ میلادی توسط سازمان ملل تشکیل شد و این کمیسیون بیانیه‌ای را منتشر کرد با عنوان آینده‌ی مشترک ماOur Common Future» » که طی آن تعریف مشخصی برای توسعه‌ی پایدار ارائه کرد:«توسعه‌ای که بتواند نیازهای نسل فعلی را برآورده کند بدون آن که توانایی نسل‌های آتی را در تأمین نیازهایشان به مخاطره اندازد.» و از طرفی هم به گفته‌ی دبیرکل سازمان جهانی گردشگری تعیین سال ۲۰۱۷ به نام «سال جهانی گردشگری پایدار: ابزار توسعه» فرصتی شد بی‌نظیر برای کمک بیشتر گردشگری به تحقق مفهوم پایداری(از هرسه جنبه‌ی اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی) و موجب می‌شود آگاهی عمومی نسبت به ابعاد صنعتی که ارزش حقیقی آن اغلب دست کم گرفته می‌شود، افزایش یابد. ۱۱درصد از آمار اشتغال (مستقیم یا غیرمستقیم) در جهان متأثر از صنعت گردشگری شد.

تبلیغات فراوان و آمارهای جذاب از میزان کسب درآمد کشورها و اشتغال‌زایی ناشی از گردشگری، کشورها، مناطق دور افتاده و کمتر توسعه‌یافته را هرچه بیشتر به فکر سرمایه‌گذاری در این زمینه انداخت.

اما برخی از خبرها و آسیب‌های اکولوژی و منابع در سطح جهانی نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران و سرمایه‌گذاران کشور‌ها در حفظ و حراست از منابع گردشگری موفق نبوده‌اند و لذا شکی نیست که متولیان و سیاست‌گذاران با همکاری ویژه کارشناسان، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و دولتی بر استحکام و توجه به منابع گردشگری تلاش کنند.

چرا که در آینده‌ای نه چندان دور، ابزاری برای توسعه در دست نخواهند داشت، مگر با بهره گرفتن از شعار گردشگری پایدار؛ ابزاری برای توسعه هرچه بیشتر اقتصاد. بر این اساس مهم‌ترین دستاوردهای توسعه پایدار گردشگری عبارتنداز؛ توجه همزمان به ابعاد اکولوژیکی، اقتصادی و فرهنگی اجتماعی، بهره‌گیری از رویکرد کل‌نگر در توسعه گردشگری، برنامه‌ریزی از پایین به بالا، کنترل آلودگی‌ها، توجه به رشد آگاهی اجتماعات محلی و توجه به عدالت درون نسلی و بین نسلی در توسعه گردشگری است.