تاریخ اساساً مکتوب و نوشتاری است به طوری که هر وقت پیشینه انسان را در سیاره زمین مطالعه میکنند، آن را به بخش پیش از اختراع خط و پس از اختراع خط تقسیم میکنند و بخش دوم را عصر تاریخی مینامند.اما با پیشرفت رسانههای صوتی و تصویری ما اکنونبه عصر تاریخ شفاهی رسیدهایم. اخیراً هم در خانه اندیشمندان علوم انسانی، شبی را به تاریخ شفاهی اختصاص داده بودند.
پروفسور سیدحسن امین در حاشیه برگزاری رونمایی از کتاب «شرح حق: تاریخ شفاهی حقوق»، گفت: من به عنوان نویسنده کتاب نهصد صفحهای «تاریخ حقوق ایران» از این پروژه استقبال میکنم و از این که ثبت تاریخ شفاهی ایران به رشته حقوق هم تسری یافته است، حس خوبی دارم.
پروفسورامین، استاد ممتاز دانشگاه گلاسگو کلدونین در انگلستان است که سابقه تدریس در دانشگاه تهران و دانشگاه علامهطباطبایی و دانشگاههای شرق و غرب ازجمله چین و هند دارد و اینک نیز افزون بر داشتن پروانه وکالت در ایران و بریتانیا، استاد افتخاری بینالمللی دانشگاه حکیم سبزواری است.
استاد امین، به مناسبت شب رونمایی از تاریخ شفاهی حقوق گفت: من که خودم ۵۶ سال پیش وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شدهام، اکنون تأسف میخورم که چرا روایتی شفاهی از زندگی استادان بزرگ خودم در دانشگاه تهران پنجاه و چندسال پیش ندارم، استادان خوبی مانند دکتر سیدحسن امامی، میرزا محمود شهابی خراسانی، آقا محمد سنگلجی، دکتر احمد متیندفتری، سیدمحمد مشکات، دکتر علیاصغر مهدوی، دکتر محمدعلی حکمت، دکتر محمدحسین علیآبادی، دکتر مصطفی مصباحزاده، دکتر حسن افشار، دکتر حسن شهیدی، دکتر محمد شاهکار و …که هر کدام در رشته خود تکرار نشدند. همچنین ما در دوره کارآموزی قضایی در وزارت دادگستری، استادان مهمی داشتیم که ای کاش فیلم مستند آنان ساخته می شد یا دست کم تاریخ شفاهی عمرشان از زبان خودشان روایت میشد.
پروفسور امین ادامه داد: اخذ و ثبت و نشر تاریخ شفاهی میتواند، در کنار تاریخ مدون رسمی به کشف واقعیتها کمک کند و بستری گستردهتر از بیانیههای و موضعگیریهای فرمالیته برای بیان واقعیت آماده سازد. من در قبل از انقلاب بر کتابی که پروفسور آن لمبتون انگلیسی استاد دانشگاه اندن راجع به اصلاحات ارضی در ایران نوشته بود، انتقادی کوتاه نوشتم که در مجله وحید چاپ شد. انگا تصریح کردم که کمبود اصلی آن کتاب این بود که به آمار و ارقام دولت ایران و تبلیغات وزارتخانهها اعتماد کرده، حال آن که آن امار پروپاگاندی بیش نیست.
در کتاب تاریخ شفاهی رونمایی شده، چهار عضو هیئت علمی جوان یعنی وحید اگاه، تهمورث بشیریه، محمد جلالی و امیرحسین سلیمیان با چهار تن از استادان پیشکسوت و تاثیرگذار علم حقوق که به سن هشتاد رسیدهاند، به تفصیل مصاحبه کردهاند و هریک از این گفتگوها وارد بحث های متفاوتی از زندگی. شخصی، علمی و اجتماعی آنان شده است.
چهار استاد مصاحبه شده که خود آنان نیز در نشست رونمایی در خانه اندیشمندان علوم انسانی حضور داشتند. عبارتند از:
استادان سیدحسین صفایی، متولد ۱۳۱۲ قزوین، استاد حقوق خصوصی دانشگاه تهران، استاد سیدمحمد هاشمی، متولد ۱۳۱۹ قم. استاد حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی، محمدرضا ضیایی بیگدلی، متولد ۱۳۲۱ تهران، استاد حقوق بینالملل دانشگاه علامهطباطبائی، گودرز افتخار جهرمی، متولد ۱۳۲۲ جهرم، رئیس دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی و رئیس کانون وکلا و عضو حقوقدان شورای نگهبان.
شرح حال همه این اساتید از زبان خودشان هم خواندنی وهم آموزنده است.